اختلالات جنسی ناشی از تصویر بدنی نامناسب در خانمها

تعداد بازدید:5328

خودبینی یا خود پنداری ترجمه فارسی اصطلاح انگلیسی Self Esteem می باشد. آن اصطلاحی در روانشناسی است که برای بازتاب ارزیابی یا برآورد یک فرد از ارزش خود بکار می رود .جهان معاصر توأم با پیشرفتها و رشد عقلاني که در بطن خود ایجاد کرده توجه خود را بر مسائل شخصیتي انسان متمرکزتر کرده است، مسائلی که شاید دو دهه پیش، موضوعاتي پیش پا افتاده و غیر مهم تلقي می شدند.

از مسائل مورد بحث شخصیتي انسان که قبلاً کمتر به آن پرداخته شده است تصویر بدني است. تصویر بدنی ترجمه فارسی اصطلاح انگلیسی Self-Image می باشد. تصویر بدني به معنای نگرش فرد از خود همراه با احساسات و افکاري است که مي تواند تغییر دهنده رفتار او در شرایط گوناگون و در جهات مثبت یا منفي باشد. این تصور ذهني مي تواند تحت تأثیر عواملي چون رشد جسماني، تعاملات فرد با محیط اجتماعي، سوانح، آسیب و جراحات بدني قرار گیرد و نگراني از تصویر بدني را در فرد ایجاد کند. تصویر بدني و نگراني از آن تا به آنجائی گسترش یافته است که مشغله ذهني بسیاري از افراد، بخصوص جوانان گردیده و روزانه زمان و هزینه زیادي صرف تفکر و تغییرات ظاهری در بدن مي شود. این امر به گونه اي است که این افراد ساعتها در مورد تصویر بدني خود فکر مي کنند و با تغییر در آرایش و پوشیدن لباسهاي متنوع و قرار گرفتن در وضعیتهاي خاص سعي در پوشانیدن ظاهري خود دارند که بیشتر زائده تصویر ذهني آنان از بدنشان است. نارضایتي از این تصویر بدني پیامدهائي چون اضطراب، افسردگي، انزواي اجتماعي، اختلالات رواني، تضعیف خودپنداره و عزت نفس را در پي خواهد داشت. تصویر بدني موضوع چند بعدي بوده و در برگیرنده مؤلفه هاي ادراکي، نگرشي و رفتاري است.

شبکه های ماهواره ای و رسانه های زرد در دو دهه گذشته بخصوص در یک دهه گذشته نرمهای اجتماعی (مواردیکه از نظر عرفی و عقلی طبیعی تلقی می شوند) را بشدت بر هم زده و تغییر داده اند و این سبب شده است امروزه مسائلی مطرح شوند که شاید یک دهه قبل از چندان اهمیتی برخوردار نبودند. امروزه روز بروز ظاهر افراد اهمیت بیشتری از باطن افراد پیدا کرده اند و در این مسیر از فرق سر تا نوک پا هم برای مردان و هم برای زنان اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این بین ظاهر و شکل آناتومیک دستگاه تناسلی همانند چگونه بودن شکل سر و صورت و اندام، مشغله ذهنی بسیاری از افراد شده است. در کمال تعجب بنده زوجهائی را می بینم که مثلا مدت ۲۰ سال است که با هم زندگی می کنند و اکنون یک طرف سرناسازگاری بعلت عدم دلخواه بودن ظاهر دستگاه تناسلی گذاشته است و مرد یا زن سراسیمه در پی حل کردن مشکل خود هستند. از طرف دیگر کم نیستند دختران و پسرانی که بعلت باور شدید به نامناسب بودن شکل دستگاه تناسلی خود، بشدت دچار اضطراب، افسردگی و حتی ترک تحصیل شده اند. بسیاری از این افراد بعلت اینکه باور دارند که طبیعی نیستند و مورد قبول همسر آینده خود قرار نخواهد گرفت، هرگز تن به ازدواج نمی دهند.

البته همیشه این باورها نادرست نیستند. افرادیکه تصویر بدنی نامناسب از دستگاه تناسلی خود دارند به سه دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

· اصلا مشکلی ندارند و خودشان نیز می دانند که دارای مشکلی نیستند ولی می خواهند بطرقی شکل ظاهری بدن خود را بهینه سازند، مثل افرادیکه با جراحی پلاستیک بینی سعی در بهبود چهره خود دارند.
· اصلا مشکلی ندارند و بعلت عدم آگاهی فکر می کنند که دارای مشکل هستند.
· در واقع دارای مشکل اندک هستند ولی بیش از حد به آن بها می دهند و مسئله را بیمورد بزرگ می کنند.
· دارای مشکل قابل توجه بوده و نیاز به درمان و اصلاح هستند.

وقتی یک فردی (چه زن و چه مرد) دارای مشکل جدی و قابل توجه در دستگاه تناسلی است، آن می تواند منشاء اضطراب، افسردگی، گوشه نشینی، ترک تحصیل، ایجاد اختلال در شغل، عدم تمایل به ازدواج و کاهش اعتماد به نفس شود. امروزه با پیشرفت علم پزشکی بیش از ۹۰ درصد اختلالات آناتومیک در دستگاه تناسلی در مردان و زنان قابل درمان هستند. در بسیاری از موارد بعلت شرم و حیا بیمار از بیان مشکل خود به اطرافین (حتی پدر و مادر) و مراجعه به پزشک خودداری می کند، در صورتیکه نوع بیماری فرق نمی کند و فرد باید تحت درمان مناسب قرار گیرد. در این میان مراجعه مردان جهت درمان مشکل خود بیشتر از زنان می باشد و شاید اگر کلینیکهای اختصاصی با پزشکان متخصص در این زمینه فراهم باشند، بیماران راحت تر بتوانند نسبت به حل مشکل خود اقدام نمایند. در این مقاله سعی می شود به مهمترین مشکلات آناتومیک دستگاه تناسلی در خانمها که در شرایط خاصی نیازمند درمان هستند، پرداخته می شود.

 

در خانمها دستگاه تناسلی خارجی از نظر آناتومی از ۵ قسمت بشرح زیر تشکیل شده است:

۱٫ دو عدد لبهای بزرگ
۲٫ دو عدد لبهای کوچک
۳٫ کلیتوریس
۴٫ مجرای ادرار
۵٫ واژن یا مهبل
هر یک از موارد فوق ممکن است دچار اختلال آناتومیک شوند که از خفیف تا بسیار شدید می تواند متغیر باشد. مثلا در یک خانم ممکن است اصلا واژن بصورت مادرزادی تشکیل نشده باشد که در این موارد باید با جراحی برای خانم واژن ایجاد کرد.

بزرگی کلیتوریس

بزرگ شدن کلیتوریس (Clitoromegaly) یک اختلال آناتومیک در دستگاه تناسلی خارجی می باشد که می تواند هم مادرزادی و هم اکتسابی باشد. بعضی موارد مادرزادی آن سبب ابهام در دستگاه تناسلی خارجی در هنگام تولد می شود (Ambiguous Genitalia). سابق بر این فکر می کردند که کلیتوریس فاقد نقش عمده ای است و در بیمارانیکه دارای بزرگی کلیتوریس بودند، کلاً آنرا با جراحی خارج می کردند ولی بعدها که مشخص گردید که کلیتوریس نقش بسیار مهم در عملکرد جنسی خانمها دارد، و تکنیکهای مختلفی برای درمان بزرگ شدن کلیتوریس (Clitoromegaly) ابداع شد. امروزه مشخص شده است که کلاهک کلیتوریس دارای ۸۰۰۰ فیبر عصبی است که دو برابر فیبرهای عصبی در آلت تناسلی مردان است. بزرگی کلیتوریس اثرات روانی بسیار شدیدی می تواند داشته باشد. در مواجهه با این بیماران انجام بررسیهای دقیق لازم است تا اگر آن دارای علت مشخصی می باشد، تشخیص و برطرف شود.

در یک دهه گذشته این تکنیکها پیشرفت بسیاری کرده و امروزه بسته به نیاز بیمار روش جراحی مناسب وی انجام می شود. برای اینکه بیمار بعد از عمل اصلاح بزرگی کلیتوریس دارای عملکرد جنسی طبیعی باشد، باید جریان خون و عصب گیری کلیتوریس حفظ شود. از نظر آناتومی، کلیتوریس در خانمها معادل آلت تناسلی در مردان است. در مردان آلت تناسلی از دو جسم غاری و یک کلاهک تشکیل شده است، در خانمها نیز کلیتوریس از دو جسم غاری و یک کلاهک تشکیل می شود.

در زیر مهمترین این تکنیکهای اصلاح بزرگی کلیتوریس شرح داده می شوند:

۱٫ کاهش اندازه کلاهک کلیتوریس (Clitoral Hood Reduction)

این عمل جراحی معمولاً همراه با عمل جراحی برای ترمیم لبهای فرج (Labioplasty) صورت می گیرد، ولی گاها نیز لازم است بصورت جداگانه و یک عمل مستقل انجام شود. خود عمل جراحی برای کاهش اندازه کلاهک کلیتوریس چندین روش بشرح زیر دارد.

· بریدن دو طرفه پوستی که کلاهک کلیتوریس را می پوشاند. این پوست معادل پوست ختنه گاه در مردان است.
· بریدن طولی کلیتوریس و برداشتن کل پوست روی کلاهک کلیتوریس
۲٫ ثابت کردن کلیتوریس (Clitoropexy)

در مواردیکه میزان بزرگی کلیتوریس (Clitoromegaly) اندک است می توان عمل ثابت کردن کلیتوریس (Clitoropexy) را انجام داد. در این تکنیک قسمت تحتانی کلاهک کلیتوریس با چند بخیه به نقطه خاصی ثابت می شود، طوریکه دیگر کلاهک کلیتوریس قابل رویت نخواهد بود.

۳٫ کاهش اندازه تنه کلیتوریس (Clitoral Reduction)

در این عمل کلاهک کلیتوریس دست نخورده باقی می ماند ولی از تنه کلیتوریس به میزان لازم کاسته می شود، طوریکه دیگر کلیتوریس قابل رویت نباشد.

۴٫ اصلاح بزرگی کلیتوریس همزمان با ترمیم لبهای فرج (Clitorolabial Reconstruction)

در این عمل جراحی، مشکل آناتومیک لبهای فرج و کلیتوریس همزمان اصلاح می شوند.

۵٫ کاهش اندازه کلیتوریس با کمک میکروسکوپ (Microscope-assisted Reduction Clitoroplasty)

در بعضی موارد لازم است برای حفظ اعصاب کلیتوریس عمل جراحی زیر میکروسکوپ انجام شود.

موارد فوق روشهای مرسوم برای اصلاح بزرگی کلیتوریس می باشند. گاها لازم است از ترکیبی از روشهای فوق استفاده شود. در این عمل جراحی باید حداکثر دقت را کرد تا عروق و اعصاب کلیتوریس آسیب نبینند.

اختلالات لبهای کوچک فرج

لبهای کوچک فرج (Labia Minora) ممکن است بصورت مادرزادی دارای تغییر شکل باشند و یا اینکه با گذشت خودبخود و یا تحت تاثیر یک بیماری زمینه ای متحمل تغییرات نامطلوب شوند. شکل، اندازه و رنگ لبهای کوچک فرج در افراد مختلف متفاوت و در همه یکسان نیست.

 

خانمها به سه دلیل به دنبال اصلاح جراحی تغییرات لبهای کوچک فرج می روند:

· بصورت مادرزادی دارای دستگاه تناسلی بینابینی (هم زن و هم مرد) هستند که اصطلاحا به آنها Intersex گفته می شود.
· بعلت تغییرات فیزیکی دچار ناراحتی هستند.
· می خواهند فقط ظاهر دستگاه تناسلی اصلاح شود.

تغییرات مرضی لبهای کوچک فرج که ممکن است نیازمند اصلاح جراحی یا دارودرمانی باشند عبارتند از:

· اتصال بهمدیگر: گاها ممکن است لبهای کوچک در خط وسط بهمدیگر چسبندگی پیدا کنند. معمولا علت آن التهاب مزمن فرج می باشد.
· افزایش ضخامت که به آن هیپرتروفی (Hypertrophy) گفته می شود. این حالت ممکن است یکطرفه و یا دو طرفه باشد و اکثرا نیازمند اصلاح توسط جراحی است.
· بزرگی غیر معمول: در این حالت بعلت تا شدن لبهای کوچک فرج ممکن است رابطه زناشوئی دردناک گردد.
· غیر قرینه بودن بیش از حد.
· فقدان لبهای کوچک فرج که در آن بطور مادرزادی لبهای کوچک فرج تشکیل نمی شوند.

شایعترین عواملیکه (غیر از موارد مادرزادی) می توانند سبب ایجاد تغییرات شدید در لبهای کوچک فرج شوند عبارتند از:

· زایمان طبیعی می تواند سبب کشیده شدن و پارگی لبهای کوچک شود
· عفونت و التهاب مزمن فرج
· بیماریهای پوستی مزمن

عوارض تغییرات مرضی در لبهای کوچک فرج

· رابطه زناشوئی دردناک
· ایجاد خارش و سوزش در فرج پس از نشستنهای طولانی مدت روی صندلی که گاها راه رفتن نیز دردناک می شود.
· مشکل در پوشیدن بعضی از لباسهای زیر
· فشار روحی روانی که در بعضی موارد خیلی شدید است
· اجتناب از ازدواج
· ایجاد اختلاف ما بین زوجها
هر چند که بنظر می رسد تغییرات در لبهای کوچک فرج سبب مشکلات جدی در زندگی رزومره نمی شوند، ولی گاها در بعضی افراد چنان سبب استرس روانی می گردند که گاها بیمار افکار خودکشی پیدا می کند. باید به اینگونه بیماران گوشزد که با مراجعه به پزشک متخصص بیماری آنها براحتی قابل اصلاح است.

اصلاح جراحی اختلالات آناتومیک لبهای کوچک فرج (لابیاپلاستی)

برای اصلاح اختلالات ساختاری لبهای کوچک فرج از یک عمل جراحی بنام لابیاپلاستی (Labiaplasty) استفاده می شود که در مورد لبهای کوچک فرج به آن جراحی لبهای کوچک فرج (Labia Minora Plasty) گفته می شود. در یک دهه گذشته تغییرات عمده ای در انجام این عمل جراحی صورت گرفته است، طوریکه ضمن فراهم کردن هرچه بیشتر ظاهر طبیعی در دستگاه تناسلی، عملکرد طبیعی آن نیز حفظ می شود. تکنیکهای رایج جراحی برای عمل لابیاپلاستی به قرار زیر هستند:

· بریدن یک تکه از لبه لب کوچک (Edge Resection) که اولین و قدیمی ترین روش برای لابیاپلاستی است و در کشور ما نیز مرسوم است. این روش دیگر منسوخ شده است، چون سبب ظاهر نامناسب فرج می شود و احتمال آسیب به اعصاب نیز وجود دارد.
· برداشتن یک گوه از وسط لب کوچک (Central Wedge Resection): در این روش از ضخیمترین قسمت لب کوچک (Labia Minora) یک تکه بشکل گوه (Wedge) برداشته می شود. در این روش ظاهر طبیعی لب کوچک حفظ می شود. چون در این روش نیز یک تکه کامل از لب کوچک برداشته می شود، احتمال آسیب به اعصاب وجود دارد.
· زد پلاستی (Z plasty) که مناسبترین روش لابیا پلاستی (Labiaplasy) است.
معمولا هر نوع اصلاح لازم در آناتومی دستگاه تناسلی در یک جلسه انجام می شوند. گاها یک پوست اضافی سبب پوشانده شدن کلیتوریس و ایجاد اشکال در رابطه زناشوئی می شود، که همزمان با عمل لابیاپلاستی می توان آنرا نیز اصلاح کرد.

انجام عمل لابیاپلاستی (Labiaplasty) در موارد زیر ممنوع است:

· وجود عفونت
· وجود سرطان
· در خانمهائیکه سیگار می کشند، چون ترمیم محل عمل با مشکل مواجه می شود.

اختلالات آناتومیک در لبهای بزرگ فرج

از نظر آناتومی و جنین شناسی لبهای بزرگ فرج در خانمها معادل کیسه بیضه در مردان می باشند. اختلالات آناتومیک در لبهای بزرگ فرج کمتر از لبهای کوچک فرج دیده می شوند ولی جدی تر هستند.

 

اختلالاتی که می توانند در لبهای بزرگ فرج دیده شده و سبب ایجاد مشکلات جسمی و روانی برای بیمار شوند:

· تحلیل رفتن
· افزایش ضخامت که به آن هپیرتروفی گفته می شود
· چسبیدن لبهای بزرگ فرج بهمدیگر که معمولا در کودکانیکه با سابقه دستگاه تناسلی مبهم بدنیا آمده اند دیده می شود.
· بزرگ شدن

به چهار دلیل گاها لبهای بزرگ فرج بزرگی بیش از حد پیدا می کنند:

· مادرزادی
· ثانویه به زایمان
· افزایش سن
· در بعضی خانمها بعلت ژنتیکی بافتهای چربی زیر پوست آب شده و سبب تغییرات مرضی در لبهای بزرگ فرج می شود.
· گاهی در خانمهائی که با رژیم غذائی دچار کاهش شدید وزن می شوند، لبهای بزرگ فرج متحمل تغییرات مرضی شدید از نظر شکل ظاهری می شوند.

عوارض تغییرات مرضی در لبهای کوچک فرج

· تحریک پوستی، التهاب و درد
· عدم امکان استفاده از بعضی از انواع لباسها
· عفونتهای قارچی واژن بعلت تحریکات طولانی مدت در اطراف آن
· ایجاد ناراحتی در رابطه زناشوئی در بعضی از موارد

روشهای اصلاح تغییرات مرضی در لبهای بزرگ فرج بقرار زیر هستند:

· استفاده از تزریق مواد صناعی مثل Restalyne
· استفاده از بافتهای خود بیمار جهت تزریق: استفاده از مواد تزریقی دارای چند عارضه است: گرانقیمت است، نیاز به تزریقات مکرر در فواصل زمانی مختلف دارد، و محل ترمیم نامنظم خواهد بود.
· تنها راه دائمی و موثر جهت اصلاح، انجام لابیاپلاستی لبهای بزرگ (Labia Majora Plasty) می باشد. در این جراحی لبهای بزرگ فرج بصورت طبیعی و دائمی ترمیم می شوند.
لبهای کوچک و بزرگ فرج می توانند متحمل تغییرات زیاد شوند و در تمامی موارد نیازمند اصلاح جراحی نیستند و توصیه نیز نمی شود. در مواردیکه تغییرات ایجاد شده سبب مشکلات فیزیکی مثل درد در هنگام نزدیکی می شوند و یا اینکه واقعا اضطراب و استرس ناشی از ظاهر متفاوت سبب اختلال در زندگی روزمره بیمار شده است، می توان با جراحی مشکل بیمار را حل کرد.

اختلالات آناتومیک واژن

معادل فارسی لغت واژن (Vagina) کلمه مهبل می باشد. مهبل عضو نزدیکی در خانمها است. بر خلاف تغییرات در لبهای کوچک و بزرگ فرج که از نظر پزشکی اهمیت زیاد ندارند، تغییرات آناتومیک در واژن می توانند خیلی مهم بوده و سبب مشکلات عمده در زندگی شوند.

مهمترین تغییرات آناتومیک واژن بقرار زیر هستند:

· عدم تشکیل واژن (Vaginal Agenesis): این یک بیماری خطیر است که در آن بصورت مادرزادی واژن تشکیل نمی شود. در مورد این بیماری در یک مقاله جداگانه توضیحات کافی داده شده است. برای درمان این مشکل از روشهای مختلف ایجاد واژن که به آن واژینوپلاستی (Vaginoplast) گفته می شود، استفاده می کنند. این عمل جراحی روشهای مختلف دارد و یکی از اعمال پیچیده محسوب می شود. عدم تشکیل واژن می تواند کامل و یا نسبی باشد، مثلا یک سوم ابتدائی کانال واژن تشکیل نمی شود.
· مسدود بودن واژن (Vaginal Atresia): این بیماری را نباید با عدم تشکیل واژن اشتباه کرد. در این بیماری واژن وجود دارد ولی بنا به عللی، کانالیزه نشده و مسدود است.
· وجود دیواره عرضی در داخل واژن
· وجود دیواره عمودی در واژن که آنرا به دو قسمت تقسیم می کند.

در مورد تغییرات آناتومیک واژن و راههای درمانی آن در مقاله جداگانه ای به تفصیل صحبت شده است.

---

---

آرشیو مقالات تخصصی اورولوژی زنان