روشهای کمک باروری – آی وی اف (IVF)

تعداد بازدید:6885

حدود ۱۰ درصد زوجها نابارور هستند و در تعدادی از موارد جهت بچه دار شدن نیازمند استفاده از روشهای کمک باروری است که در اصطلاح علمی به آنها Assisted Reproductive Techniques (ART) می گویند. روشهای کمک باروری انواع بسیار زیاد دارند که از بسیار ساده شروع و به بسیار پیچیده ختم می شوند. باید دانست که هر زوجی نیازهای مخصوص به خودشان را دارند و باید روش مناسب همان زوج را به آنها پیشنهاد کرد.

رویهمرفته میزان موفقیت روشهای کمک باروری حدود ۳۰-۲۵ درصد است. یعنی احتمال اینکه استفاده از این روش در یک زوجی منجر به حاملگی موفقیت آمیز شود حدود ۲۵ درصد است، و گاهاً زوجها برای بچه دار شدن نیازمند استفاده از چند نوبت لقاح مصنوعی می باشند. منتهی اگر روش مناسب هر زوج به آنها پیشنهاد شود، شانس موفقیت بیشتر و هزینه کمتر است. مردی که تعداد اسپرمهای وی ۱۰ میلیون در میلی لیتر است با مردیکه تعداد اسپرمهای وی ۱ میلیون در میلی لیتر است متفاوت می باشند و هر کدام نیاز به روش کمک باروری مخصوص خود هستند.

IVF چیست؟

آی وی اف مخفف کلمات لاتین In Vitro Fertilization (IUI) می باشد. برخلاف آی یو آی (IUI) که در آن اسپرمهای مرد توسط لوله ای وارد رحم خانم می شدند، در آی وی اف (IVF) تخمک خانم با اسپرم مرد در آزمایشگاه ترکیب می شوند و پس از تشکیل جنین آن در داخل رحم خانم گذاشته می شود. آی وی اف هم پیچیده است و هم گران و فقط ۵ درصد زوجهای نابارور بدنبال IVF هستند. این روش اولین بار در ۱۹۸۱ در آمریکا ابداع شد و تا کنون ۲۰۰ هزار کودک با استفاده از این روش بدنیا آمده اند.

کدام موارد از ناباروری را می توان با استفاده از IVF درمان کرد؟

· آندومتریوز
· وجود مشکل در رحم یا لوله های رحمی
· کمی تعداد اسپرم
· مشکل در تخمک گذاری خانم
· وجود آنتی بادی که سبب آسیب به اسپرم و تخمک می شود
· عدم توانائی اسپرم در عبور از گردن رحم و یا زنده ماند در گردن رحم
· مشخص نشدن علت ناباروری

IVF هرگز انتخاب اول برای درمان ناباروری نیست، بلکه آن برای مواردی ذخیره می شود که دارو درمانی، جراحی و IUI برای درمان ناباروری ناموفق بوده باشند. اولین قدم در IVF تجویز دارو برای تحریک تخمک گذاری در خانم است. خانمها در ماه معمولاً یک عدد تخمک آزاد می کنند ولی با تحریک تخمک گذاری آن به چندین عدد می رسد. زمان خیلی مهم است. باید تخمکها را درست قبل از خارج شدن از فولیکول بدست آورد. اگر تخمکها خیلی زود یا خیلی دیر تهیه شوند، عملکرد طبیعی نخواهند داشت. برای مشخص کردن زمان مناسب برداشت تخمکها می توان از آزمایش خون و یا سونوگرافی استفاده کرد. برای بدست آوردن تخمک گاهاً لازم است بیمار بطور کامل بیهوش شود. معمولاً نیم ساعت طول می کشد تا تخمکها از تخمدان گرفته شوند. بلافاصله پس از برداشت تخمکها آنها در آزمایشگاه با اسپرم شوهر ترکیب می شوند. بعداً هر دو زوج منزل می روند ولی تخمکهای بارور شده در آزمایشگاه تحت نظر قرار می گیرند. بر حسب نوع کلینیک گاهاً لازم است حتی شما تا ۵ روز منتظر شوید تا تخمک بارور شده به اندازه کافی رشد کند. پس از ترکیب تخمک با اسپرم یک سلول تشکیل می شود. سپس آن تقسیم شده و دو عدد سلول ایجاد می کند. و همین طور تقسیم ادامه می یابد و جنین تشکیل شده رشد می کند. در جنین شناسی مراحل مختلف تقسیم و رشد جنین اسامی مختلف دارند. برای انجام IVF معمولاً تا مرحله بلاستوسیست (Blastocyst) منتظر می شوند. وقتی جنین آماده شد، خانم به کلینیک دعوت می شود و یک یا چند جنین در داخل رحم گذاشته می شود. برای بالا بردن احتمال موفقیت، معمولاً ۳ یا ۴ جنین منتقل می شوند. بنابراین این بدین معنی است که خانم ممکن است چند قلو حامله شود که حاملگی چند قلوئی هم خطر برای جنین دارد و هم برای مادر.

پس از گذاشتن جنین در داخل رحم، خانم شش ساعت در کلینیک استراحت می کند و سپس مرخص می شود. دو هفته پس از انتقال جنین تست حاملگی انجام می شود.

میزان موفقیت IVF چقدر است؟

میزان موفقیت IVF به سه عامل بزرگ بستگی دارد:

· علت ناباروری
· مرکزی که در آن IVF انجام می شود
· سن خانم

o اگر سن خانم زیر ۳۵ سال باشد میزان موفقیت ۳۵-۳۰ درصد است.
o اگر سن خانم ۳۷-۳۵ سال باشد، میزان موفقیت ۲۵ درصد خواهد بود.
o اگر سن خانم ۴۰-۳۸ سال باشد میزان موفقیت ۱۵ درصد خواهد بود.
o اگر سن خانم بالاتر از ۴۰ باشد میزان موفقیت ۱۰-۶ درصد است.

کلاً میزان موفقیت رویهرفته ۳۰ درصد است. احتمال اینکه یک بار IVF منجر به تولد نوزاد زنده شود، ۲۲ درصد است.

اگر خانمی در اولین IVF جنین زیاد داشته باشد، باقیمانده را منجمد می کنند تا در سیکلهای بعدی IVF بکار روند. اگر زوجی نخواهند جنین آنها منجمد شود، می توانند آنها را اهدا کرده و یا از کلینیک درخواست کنند که جنینهای تشکیل شده از بین برده شوند. سن خانم مهمترین فاکتور در موفقیت IVF است. بعنوان مثال اگر سن خانم کمتر از ۳۵ سال باشد شانس داشتن بچه با IVF چهل درصد خواهد بود، ولی اگر سن خانم بالاتر از ۴۰ باشد این میزان به ۱۱ درصد کاهش می یابد. ولی مرکز کنترل بیماریها

Center for Disease Control (CDC) معتقد است با پیشرفته تر شدن تکنیکها و افزایش مهارت پزشک، میزان موفقیت نیز بیشتر می شود. در حال حاضر (سپتامبر ۲۰۱۳) هزینه هر بار IVF در آمریکا ۱۲۴۰۰ دلار می باشد.

بطور خلاصه IVF از ۵ مر حله پشت سرهم به شرح زیر تشکیل شده است:

۱٫ تجویز دارو به خانم جهت تحریک و کنترل تخمک گذاری
۲٫ برداشتن تخمکها
۳٫ آماده ساختن اسپرم شوهر برای IVF
۴٫ ترکیب تخمک و اسپرم در آزمایشگاه جهت تشکیل جنین
۵٫ انتقال جنین به داخل رحم خانم

حداقلهای مورد نیاز اسپرم برای موفقیت IVF

· حداقل تعداد اسپرم باید ۱۰ میلیون در میلی لیتر باشد
· حداقل باید ۳۰ درصد اسپرمها متحرک باشند
· حداقل ۱۵ درصد اسپرمها باید حرکت سریع رو به جلو داشته باشند
· حداقل ۲۰ درصد اسپرمها باید شکل طبیعی داشته باشند

خطرات IVF کدامها هستند؟

هر یک از مراحل IVF ممکن است دارای خطرات یا عوارضی باشند. یک سندرم به اسم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (Hyperstimulation) وجود دارد که در آن تخمدانها متورم و دردناک می شوند. علائم آن عبارتند از: تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و نفخ شکم. در یک درصد موارد سندرم تحریک بیش از حد تخمدان شدید است که علائم آن عبارتند از:

· درد شدید شکم
· تهوع و استفراغ شدید
· کاهش حجم ادرار
· تیره شدن رنگ ادرار
· تنگ نفس
· افزایش ۴ کیلو وزن در عرض ۵-۳ روز

من خانمی را دیده ام که بعلت دچار شدن به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان در ICU بستری شده است.

بدست آوردن تخمک و لاپاراسکوپی نیز خطرات خود را به همراه خطرات بیهوشی به همراه دارند. این خطرات هر چند که اندک هستند ولی بالقوه ممکن است ایجاد شوند: آسیب به روده، مثانه و عروق. از هر ۱۰۰۰ نفر خام یک نفر آن نیاز به جراحی جهت ترمیم آسیبهای وارد حین برداشتن تخمک خواهند داشت. مثل هر روش کمک باروری خطر حاملگی چند قلوئی از جمله خطر زایمان زودرس وجود دارد.

---

• 

---

آرشیو مقالات تخصصی اورولوژی زنان