فقدان یا عدم پریود شدن ثانویه – آمنوره ثانویه

تعداد بازدید:2732

اختلالات پریود (Menstrual Abnormalities) در خانمها شایع است و اغلب موجب نگرانی خانمها می شود. یکی از این اختلالات عدم پریود شدن در ماههای پشت سرهم می باشد که در اصطلاح پزشکی به آن آمنوره (Amenorrhea) گفته می شود. آمنوره علل بسیار زیادی دارد و گاهاً   علت آن عملکرد خود بیمار است.

آمنوره اگر بعد از مدتی پریودهای ماهیانه طبیعی ایجاد شود به آن آمنوره ثانویه (Secondary Amenorrhea) گفته می شود. از عوارض آن ناباروری است. در بسیاری از موارد می توان این بیماری را با موفقیت درمان کرد به شرطی که علت آن مشخص شده باشد.

اگر یک خانمی به مدت ۳ ماه پشت سرهم پریود نشود در اصطلاح گفته می شود که دارای آمنوره (Amenorrhea) است. عده ای شش ماه را در نظر می گیرند. از هر ۲۵ نفر خانم یک نفر آن در طول زندگی مبتلا به آمنوره ثانویه می شود.

آمنوره بر دو نوع است:

·                     اولیه (Primary Amenorrhea) که در آن یک دختری تا پایان سن ۱۶ سالگی هنوز پریود نشده باشد.

·                     ثانویه (Secondary Amenorrhea) که در آن خانم یا دختری پس از یک دوره پریودهای طبیعی (مثلا ۱۰ سال) دچار آمنوره می شود.

موضوع مورد بحث این مقاله آمنوره ثانویه است، یعنی یک خانمی در طول زندگی قبلاً پریود را تجربه کرده است. عدم وجود پریود ماهیانه در خانمهای حامله، خانمهائیکه شیر می دهند و خانمهای یائسه، آمنوره ثانویه محسوب نمی شود.

علل

آمنوره ثانویه در خانمها می تواند ناشی از بیماری در ۵ قسمت باشد:

۱٫       تخمدانها ۴۰ درصد

۲٫       هیپوتالاموس ۳۵ درصد

۳٫       هیپوفیز ۱۹ درصد

۴٫       رحم ۵ درصد

۵٫       سایر موارد یک درصد

همانطور که از تقسیم بندی فوق بر می آید حدود دو سوم موارد آمنوره ثانویه (Secondary Amenorrhea) ناشی از بیماریهای تخمدان و هیپوتالاموس هستند. خانمی که قرص ضد حاملگی مصرف می کند و یا اینکه برای او بصورت مقطعی هورمون مثل پروژسترون تجویز می شود، ممکن است پس از قطع مصرف آنها تا شش ماه پریود آنها شروع نشود.

 یک عده مواردی هستند که خانم را مستعد ابتلا به آمنوره ثانویه می کنند، مهمترین آنها عبارتند از:

-چاقی بیش از حد

-ورزش سنگین به مدت طولانی

-چربی فوق العاده کم، مثلا ۱۷-۱۵ درصد وزن بدن چربی است

-اضطراب شدید

-کاهش مقادیر زیاد وزن در مدت اندک، مثلا آنهائیکه عمل جراحی معده برای لاغری انجام می دهند

شایعترین علل آمنوره ثانویه عبارتند از:

-استرس

-سوء تغذیه

-مصرف بعضی از داروها مثل فنوتیازینها (تری فلو پرازین، تیوریدازین و غیره)

-بعضی بیماریها مثل نارسائی کلیه و کبد

-بیماریهای تیروئید

-افزایش پرولاکتین خون

-تخمدان پلی کیستیک

-تومورهای تخمدان

-تومورهای مغز

-شیمی درمانی

-پرتو درمانی

-آسیب به جمجمه در تصادفات

-افسردگی

علائم آمنوره ثانویه

در آمنوره ثانویه ممکن است همراه با قطع شدن پریود ماهانه بیمار متوجه تغییرات زیر در خود شود:

-تغییر اندازه سینه ها

-افزایش یا کاهش وزن

-ترشح از سینه ها در مواردی دیده می شود که هورمون پرولاکتین خون زیاد شود

-افزایش موی صورت و بدن

-ریزش موی سر

-ایجاد جوشهای جلدی

-تغییر صدا بشکل کلفت شدن آن

-خشکی واژن

روشهای تشخیصی

برای تشخیص علت آمنوره ثانویه باید یک مسیر مقرون به صرفه و سریع را در نظر گرفت. پزشک بعد از ویزیت بیمار مشخص می کند که جهت رسیدن به علت آمنوره ثانویه چه اقداماتی باید انجام شوند. معمولاً  برای تشخیص علت آمنوره ثانویه از ترکیبی از اقدامات پاراکلینیک زیر استفاده می شود:

-اندازه گیری میزان هورمونهای LH, FSH پرولاکتین، تیروئید، تستوسترون و استرادیول

-سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز

-نمونه برداری از مخاط رحم

-تستهای ژنتیکی

-عکس رنگی از رحم

-سونوگرافی از محتویات لگن

اگر میزان هورمونهای LH و FSH بالا باشند، نشاندهنده وجود یک بیماری در تخمدانها است، ولی اگر میزان آنها پائین باشد نشاندهنده وجود بیماری در غده هیپوتالاموس و یا هیپوفیز می باشد. در علم پزشکی برای تشخیص بسیاری از بیماریها آلگوریتم وجود دارد. در آلگوریتم مشخص می شود که به ترتیب چه اقداماتی برای تشخیص باید انجام شوند. یکی از این آلگوریتمها برای تشخیص آمنوره ثانویه بصورت شکل آورده می شود. آن بیشتر برای پزشکان محترم می تواند مفید باشد.

درمان آمنوره ثانویه

برای درمان موفقیت آمیز آمنوره ثانویه باید علت آن مشخص و درمان شود. اگر علت قابل درمان باشد با درمان آن، آمنوره ثانویه برطرف می شود.

نکات کلیدی

-اگر خانمی دارای صفات جنسی ثانویه هست ولی دچار آمنوره اولیه می باشد، باید از نظر وجود رحم و واژن بررسی شود.

-در هر خانم مبتلا به آمنوره ثانویه باید تست حاملگی انجام داد.

-اگر علت تخمدان پلی کیستیک است، بیمار باید تست تحمل گلوکوز شود.

 

---

• 

---

آرشیو مقالات سلامت بانوان