حالب دو گانه

تعداد بازدید:4208

اختلالات مادرزادی (Congenital anomalies) در سیستم ادراری نسبتاً شایع بوده و یکی از آنها حالب دو گانه (Duplicate ureter) است. حالب عضوی است که کلیه را به مثانه متصل می کند و از طریق آن ادرار تولید شده توسط کلیه ها به مثانه منتقل می شود (شکل ۱). حالب دو گانه بدین معنی است که بیمار در هر طرف بجای یک حالب دارای دو حالب می باشد (شکل ۲). این بیماری ممکن است یکطرفه یا دو طرفه باشد.

حالب دوگانه شایعترین اختلال آناتومیک سیستم ادراری است و یک درصد مردم به آن مبتلا هستند. این بیماری در سفید پوستان شایعتر از سیاه پوستان و در دختران بیشتر از پسران دیده می شود. ده درصد کودکانیکه مبتلا به عفونت ادراری هستند دارای حالب دو گانه می باشند.

حالب دو گانه دارای انواع مختلف است:

نسبی: در این حالت فقط یک قسمت از حالب دو گانه می باشد که خودش به دو نوع تقسیم می شود:

-به شکل Y (ایگرگ). همانطور که از اسم آن بر می آید حالب وقتی از کلیه جدا می شود دو تا است ولی کمی پائین تر بهو پیوسته و یکی می شود (شکل ۳).
-به شکل Y معکوس. در این حالت وقتی حالب از کلیه جدا می شود یک عدد است ولی کمی پایین تر حالب به دو قسمت تقسیم شده و دو تا حالب وارد مثانه می شود (شکل ۴).

کامل: در این حالت دو تا حالب از کلیه جدا شده و بصورت مجزا به مثانه ختم می شوند (شکل ۵).

علائم بالینی: کودک مبتلا به این بیماری ممکن است با یک عده علائمی مراجعه نماید:

علائم قبل از تولد: امروزه با پیشرفت تکنولوژی گاهاً این بیماری قبل از تولد تشخیص داده می شود. حالب دو گانه ممکن است سبب ایجاد انسداد در مسیر ادرار به طرف مثانه شده و سبب تجمع ادرار در کلیه شود که در حین سونوگرافی از رحم حامله به راحتی قابل تشخیص است.
علائم در دوران نوزادی: شایعترین تظاهر بالینی ایجاد عفونت ادراری در چند ماه اول زندگی است. اگر انسداد هم وجود داشته باشد، عفونت ادراری در سیستم ادراری مسدود شده سبب عفونت خطیر می شود که گاهاً زندگی نوزاد را به مخاطره می اندازد. این نوزدان خوب رشد نمی کنند و بعضاً دارای علائم گوارشی هستند.
علائم در کودکان مسن تر:

-عفونت ادراری: عفونت ادارای یک تظاهر بالینی شایع در هر سنی می باشد. اگر حالب در محل طبیعی خود در مثانه باز نشود به آن حالب نابجا گفته می شود. علاوه از آن حالب دو گانه مستعد برگشت ادراری است. این دو عامل سبب می شوند که این کودکان مستعد عفونت ادراری باشند.
-بی اختیاری ادراری: در دختر بچه ها وقتی حالب دو گانه نابجا نیز باشد، در این حالت حالب به واژن یا جای دیگر باز شده و سبب چکه کردن ادرار می گردد، چون ادرار وارد مثانه نمی شود و در کودکان بزرگتر آن خود را بصورت بی اختیاری ادراری دائمی نشان می دهد.

انسداد: گاها انسداد ادراری بقدری شدید است که سبب اتساع شدید کلیه شده و این اتساع با لمس شکم قابل تشخیص است و حتی گاهی سبب تورم شکم کودک می شود.
دیدن محل چکه کردن ادرار: گاهاً می توان چکه کردن ادرار محل حالب نابجا را دید.

تشخیص

اگر در کودکی مشکوک به وجود حالب دو گانه شدیم، اقدامات تشخیصی مناسب باید انجام شوند:

· سونوگرافی که در تشخیص خیلی کمک کننده است.
· بهترین روش تشخیصی برداشتن عکس رنگی از کلیه ها است. در این روش حالب دو گانه و نوع آن و محلی که حالب باز می شود نشانداده می شود. گاهاً یکی از حالبها که به یک قطب کلیه متصل است همراه با اختلال کار کرد همان قسمت از کلیه می باشد که باز در عکس رنگی از کلیه ها قابل تشخیص می باشد.
· اگر مشکوک به برگشت ادرار هستیم کودک نیازمند یک رادیولوژی بخصوص به اسم VCUG می باشد که در آن برگشت ادرار از مثانه به طرف کلیه ها دیده می شود.
· اسکن کلیه: اگر می خواهیم پی به کار کرد کلیه ها ببریم و یا اینکه تشخیص بدهیم انسداد دیده شده در سونوگرافی نیازمند جراحی است یا نه، اسکن کلیه خیلی مفید می باشد.
· سیستوسکوپی: گاهاً برای تشخیص محل سوراخ حالب و موارد دیگر لازم است بیمار سیستوسکوپی شود.
· آزمایشات: چگونگی عملکرد کلیه ها و وجود عفونت ادراری باید توسط آزمایشات خاصی تائید شوند.

درمان

-هر نوع عفونت ادراری باید درمان شود. گاهاً لازم است کودک بصورت دراز مدت آنتی بیوتیک دریافت کند مثلا مواردیکه کودک دارای برگشت ادراری می باشد.
-هر نوع انسداد در سیستم ادراری باید بر طرف شود و گرنه بسرعت سبب از بین رفتن کلیه ها می گردد.

---

• 
• 
• 
• 
• 

---

آرشیو مقالات اورولوژی عمومی